Psycholog Psychoterapeuta Seksuolog | Kamil Elkader
Objawy ADHD u dorosłych
Objawy ADHD u dorosłych
Objawy ADHD (ang. attention deficit hyperactivity disorder, zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) u dorosłych koncentrują się wokół rozkojarzenia (deficyty uwagi) i/ lub zwiększnej ruchliwości (jest to tak zwana nadpobudliwość psychoruchowa). Coraz częściej mówi się także o dysregulacji emocjonalnej jako trzecim charakterystycznym elemencie. Z czym mierzą się osoby z tym rozpoznaniem? Trudności mają szerokie spektrum i mogą się różnić nasileniem lub występowaniem u poszczególnych osób.
Robisz listę zadań, a potem i tak jej się nie trzymasz i robisz przypadkowe rzeczy? Nie pamiętasz o rzeczach do zrobienia? Dużo energii albo dużo czasu kosztuje cię praca nad zadaniami powtarzalnymi i rutynowymi albo wymagającymi zwracania uwagi na szczegóły? Odkładasz rzeczy do zrobienia, odwlekasz, opóźniasz, zawalasz terminy? Prokrastynacja to Twoje drugie imię? Trudno Ci doczytać do końca książkę? Nie znosisz zajmować się sprawami administracyjnymi? Słyszysz, że jesteś nieobecny (nieobecna) myślami, a przede wszystkim szybko tracisz skupienie i uwagę, rozkojarzasz się? Może trudno Ci usiedzieć w jednym miejscu, dużo się ruszasz, nie możesz się odprężyć, musisz się bez przerwy czymś zajmować? Może miewasz wybuchy złości? A nade wszystko zadręczasz się pytaniami co z Tobą nie tak i dlaczego innym wszystko przychodzi łatwiej? To próbka problemów osób z ADHD u dorosłych.
ADHD u dorosłych wiąże się z występowaniem objawów znacząco utrudniających funkcjonowanie zawodowe i relacyjne. Szacuje się, że ADHD występuje u 3-5% dzieci. Ta wartość jest jednak znacząco niedoszacowana i dotyczy tylko bardzo nasilonych postaci. Występowanie napobudliwości w populacji zdaje się być dużo częstrze. Obecne pokolenie 30+ rzadko miało diagnozowane ADHD w dzieciństwie. To były czasy, kiedy nie było wiedzy na ten temat. A kiedy już zaczęto zwracać uwagę na problem, panowało przeświadczenie, że to zaburzenie dzieci i nastolatków i w dorosłości mija. Mówiono, że można z tego „wyrosnąć”. Było to bardzo mylne podejście…
ADHD dorosłych
ADHD utrzymuje się również w dorosłym życiu. Niekiedy zmienia się wachlarz doświadczanych dolegliwości, na przykład mniej widoczna jest nadpobudliwość czy impulsywność, a bardziej dolegają problemy z koncentracją i prokrastynacją. Deficyty uwagi i koncentracji z wiekiem mają coraz poważniejsze konsekwencje. Utrudniają edukację oraz realizację obowiązków zawodowych i domowych, które nakłada na nas dorosłe życie. Coraz częściej nie możemy się do czegoś zabrać, mimo że wiemy, że to ważne. Albo coraz trudniej nam się skupić na zadaniu. Osoby z tym rozpoznaniem często mają też zwiększoną chwiejność emocjonalną, wahania nastrojów i są impulsywne. Skutkuje to wybuchami złości, drażliwością lub nieprzemyślanymi decyzjami.
Warto też wiedzieć, że częstymi nietypowymi dolegliwościami u osób z ADHD są: zwiększona wrażliwość na odrzucenie lub ocenę, niechęć do konfrontacji i problemy z asertywnością, niedecyzyjność, trudność z funkcjonowaniem pamięci, niskie poczucie własnej wartości i niestabilny obraz własnej osoby, podatność na nałogi i skłonność do ryzykownych zachowań.
Osoby z ADHD często latami są leczone z powodu dolegliwości lękowych i depresyjnych, a główna dolegliwość pozostaje nierozpoznana. Tym samym leczenie pomaga tylko na chwilę, a niektóre trudności utrzymują się bez zmian. Niewłaściwa lub niepełna diagnoza skutkuje tym, że większość podejmowanych prób zmiany nie przynosi oczekiwanych rezultatów i z czasem pogarsza samoocenę oraz skutkuje poczuciem, że „coś ze mną nie tak” i samoobwinianiem się. Trudność w wyjaśnieniu dolegliwości i nieudane próby zmiany ułatwiają rozwój dodatkowych zaburzeń psychicznych, na przykład depresji, zaburzeń lękowych, zaburzeń snu, uzależnień od substancji psychoaktywnych i hazardu. Szacuje się, że 75% dorosłych z tym rozpoznaniem może cierpieć na inną dolegliwość.
Rozpoznanie ADHD może mieć postać przeważających deficytów uwagi lub przeważającej nadpobudliwości psychoruchowej lub postaci mieszanej, związanej i z problemami z koncentracją, i nadmierną aktywnością psychoruchową. Skuteczne leczenie i podniesienie jakości życia zakłada farmakoterapię w celu pobudzenia kory przedczołowej, której aktywność jest deficytowa u osób z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej. Ta część mózgu odpowiada za tonizowanie emocji, uwagę i koncentrację, planowanie, pamięć oraz sterowanie zachowaniem (tzw. funkcje wykonawcze). Niezbędne jest też rozpoznanie swoich ograniczeń i predyspozycji w celu
dopasowania stylu pracy, zawodu i wypracowania sprzyjających nawyków w codziennej organizacji.
- należy zaopiekować terapeutycznie
- wymaga wypracowania technik zarządzania pracą, czasem, organizacją, otoczeniem
- wymaga wsparcia farmakologicznego
- jest niezmienne i wymaga pracy wokół samoakceptacji
- może być atutami i wiąże się z neuroróżnorodnością.
Osoby z diagnozą w razie potrzeby kieruję do zaufanego lekarza/lekarki psychiatry w celu włączenia farmakoterapii, która bywa ważnym wsparciem w poprawianiu jakości życia.
Zapraszam na konsultację stacjonarnie – Warszawa Śródmieście lub online. Formalna diagnoza zajmuje średnio 3 konsultacje. W niektórych przypadkach wskazana jest jednak dłuższa obserwacja lub dodatkowe testy diagnostyczne.